Paul Spruit maakt indruk op vierdejaars

"Ik ging naar mijn lieve moeder, ik zei: 'Moeder, jij zult nooit meer bang voor hem hoeven te zijn. Jij zult nooit meer geslagen worden'. Ze barstte in tranen uit. Ze wist dat haar kind de gevangenis in zou moeten".

Op 14 en 15 december jl. was dhr. Paul Spruit te gast op onze school. Hij komt al een aantal jaren vertellen over zijn leven dat niet rooskleurig was. Een gewelddadige jeugd, mishandelingen thuis - de jonge Paul had het niet gemakkelijk. "Mijn lieve moeder is mijn alles, ze is heilig voor mij". Maar Paul vond zijn lieve moeder keer op keer badend in het bloed op de grond. Wéér mishandeld door zijn stiefvader. "Toen ik mijn stiefvader hoorde zeggen: `ik vermoord je moeder - en daarna jóu' gingen bij mij de luiken dicht. Ik heb hem énorm te grazen genomen".

Het is muisstil in het lokaal. Spruit vertelt zijn verhaal, het komt binnen bij de leerlingen. Hij houdt het op gezette tijden luchtig ("Ik kom uit Amsterdam. Wie is hier voor Ajax? Nou.. gecondoleerd") en is niet vies van enige zelfspot. Hij houdt de leerlingen voor dat het zeer onverstandig is om wapens bij zich te dragen. "Iedereen komt ooit in een situatie terecht dat je jezelf moet verdedigen. Als je een wapen bij je hebt, een mes, dan pak je dat en dan gebruik je dat. Je leven verandert meteen".

En zijn mes gebruikte hij. 37 keer. "Ik weet er helemaal niets meer van. Toen de luiken weer open gingen, lag hij op de grond".

De stilte is oorverdovend. Spruit vertelt verder. Tot zijn 25e was hij nog nooit in aanraking geweest met politie. Na zijn daad kreeg hij 6 jaar gevangenisstraf. Een vreselijke tijd in de gevangenis. "De celdeur blijft van 21.00 uur tot 7.00 uur dicht. Een keer brak er brand uit. Ik kreeg een natte handdoek toegeworpen in mijn cel en moest op de grond liggen. In de cel onder mij hadden gevangenen brand gesticht. Die kwamen er dus crispy verbrand uit".

Toen Spruit in de gevangenis zat, overleed zijn moeder. Hij beklemtoont het nog maar eens: "Ze was mijn alles, mijn lieve, lieve moeder". Een mokerslag. Paul kreeg toestemming om even afscheid van haar te nemen. "Met een stok in mijn broek. Weet je waarom dat was?". De leerlingen weten het. Zodat hij niet kon rennen. Het verdriet reageert hij af op bewakers. "Ze hadden het over mijn moeder. Ik ging de bewaker te lijf. Zijn kaak op drie plaatsen gebroken. Kan gebeuren".

En nu staat Spruit voor groepen leerlingen. Een rasechte Amsterdammer. Hij vertelt zijn verhaal. Hij wil de leerlingen waarschuwen, dat ze goed na denken voordat ze iets doen. Om geen mes of andere wapens bij zich te dragen. Om hen te laten beseffen dat het leven binnen een seconde voorbij kan zijn. "Het bewijs staat voor je. Mijn leven is vernietigd".

Hij vraagt aan de leerlingen om rechter te spelen. Welke straf zouden ze hem geven? De leerlingen zijn mild: 2 tot 3 jaar gevangenisstraf. "Dat betekent dat mijn boodschap is overgekomen", constateert Spruit. De boodschap is ruw, ongepolijst, indringend. De leerlingen stellen vragen. Of hij niet bang is voor represailles uit de onderwereld, bijvoorbeeld. Hij beantwoordt ze allemaal.

Spruit heeft Peter R. de Vries in de jaren '90 zijn verhaal laten optekenen in het boek 'Een moord kost meer levens'. Sinds vorige maand is op Videoland een vierdelige serie te zien over het leven van Spruit. "Ik ben een BN'er - eerst een Beruchte Nederlander, nu een Bekende Nederlander", grijnst hij. Elke leerling die het boek bestelt, schrijft hij een persoonlijk bericht op de voorpagina.

"'Jongen, doe je voorzichtig', zei mijn lieve moeder altijd tegen me", mijmert hij. En juist die liefde voor zijn moeder zorgde ervoor dat het leven van Paul Spruit nooit meer hetzelfde zou zijn.